Ceisteanna faoi ghramadach agus litriú

Múinteoir

Déarfainn gur mhaith an rud é snáithe amháin a chur ar bun do na ceisteanna agus don phlé seo, ar roinnt fáthanna:

- Tá go leor daoine ag iarraidh na rudaí seo a phlé as Gaeilge agus ní trí Bhéarla agus ní haon drochrud sin.

- Tá daoine eile san áit seo atá ag iarraidh caint faoi chúrsaí gramadaí agus litrithe a sheachaint go hiomlán agus beidh sé níos éasca orthu sin a leithéid a dhéanamh, má tá an plé sin go léir in aon snáithe amháin, seachas méid mór snáitheanna ar fud na háite faoi na cúrsaí seo.

- Ní bheidh daoine ag cur na gceisteanna céanna arís agus arís eile, má tá an t-eolas go léir ann cheana féin i snáithe amháin atá mar ghreamán. I láthair na huaire, cailltear an plé nuair a imíonn na snáthanna síos an liosta.

An aontaíonn daoine liom? An mbeadh duine de na modhnóirí sásta greamán a dhéanamh den tsnáithe seo?

Mholfainn chomh maith go ndúnfaí aon snáitheanna nua ina dhiaidh seo faoi chúrsaí gramadaí agus litrithe agus a rá le daoine an ceann seo a úsáid ina n-áit.

pog it

Bhi mé ag smaoineamh ar sin nuair a thosaigh mé snáth nua inné ar cheist ghramadai. Airim go bhfuil mé ag hijacking teach na ngealt ar shli nuair a dhéanaim sin, (ach ni ndearna me fein sin ach uair amhain) ach nuair atá tu i mbun staidéar ar d'aonar, is cunamh mor rud mar seo do gach foghlaimeoir Gaeilge.

Céard faoi seo- chuile cheist ghramadai a chuir sa n'Gaeilge' fóram? Agus fág Teach na nGealt glan de cheisteanna gramadai?

Múinteoir

pog it wrote: »

Bhi mé ag smaoineamh ar sin nuair a thosaigh mé snáth nua inné ar cheist ghramadai. Airim go bhfuil mé ag hijacking teach na ngealt ar shli nuair a dhéanaim sin, (ach ni ndearna me fein sin ach uair amhain) ach nuair atá tu i mbun staidéar ar d'aonar, is cunamh mor rud mar seo do gach foghlaimeoir Gaeilge.

Céard faoi seo- chuile cheist ghramadai a chuir sa n'Gaeilge' fóram? Agus fág Teach na nGealt glan de cheisteanna gramadai?

Cuirimse féin fáilte roimh a leithéid anseo. Níl mé ag gearán faoi agus tuigim go mbíonn sé thar a bheith úsáideach do dhaoine eile. Nílim ach ag rá gur cheart é go léir a choinneáil in aon snáithe amháin, ionas go mbeidh daoine in ann seanteachtaireachtaí faoi na cúrsaí seo a fheiceáil amach anseo, le cabhrú leo. Ach ba mhaith liom tuairim modhnóra a fheiceáil chomh maith.

Maidir le cosc iomlán a chur ar chúrsaí gramadaí anseo, ní chreidim go n-éireodh leis. Is cinnte go mbeifeá-sa sásta é a chomhlíonadh ach ní bheidh a fhios ag daoine nua faoi agus bíonn ceisteanna á gcur anseo ag go leor daoine seachas tú féin.

Poll Dubh

Tá sé go maith go bhfuil daoine ag plé gramadach trí mheán na Gaeilge anseo ach tagaim le Múinteoir go mbeadh sé níos fearr dá mbeadh an plé sin go léir i snáithe amháin. Ach níl a fhios agam an bhfuil an fonn ag modhnóirí a bheith ag bogadh postálacha mar sin.

Stollaire

Tá modhnóirí ag Tigh na nGealt?! :eek:

conchubhar1

Stollaire wrote: »

Tá modhnóirí ag Tigh na nGealt?! :eek:

i ndairíre - cé hiad

Múinteoir

conchubhar1 wrote: »

i ndairíre - cé hiad

Féach ar bhun phríomhleathanach an fhóraim. Tá a n-ainmneacha liostaithe ansin.

Moderators : 10


hullaballoo, simu, nesf, javaboy, AlmightyCushion, Terry, Tar.Aldarion, Monty - the one and only, dr.bollocko, Rabies

Ní dóigh liom go bhfuil acu triúr i gceist, le fírinne. Tá Gaeilge ag an gcéad triúr sa liosta sin. Níl mé cinnte faoin gcuid eile.

javaboy

Múinteoir wrote: »

Tá Gaeilge ag an gcéad triúr sa liosta sin. Níl mé cinnte faoin gcuid eile.

Níl agam ach cúpla focail.

Múinteoir

Go raibh maith agaibh, a mhodhnóirí. Tá ár snáithe speisialta gramadaí againn mar ghreamán faoi dheireadh.

Richard Cranium

Tá roinnt fadhbanna i gcónaí agam le "a". Bainim usáid as an t-am ar fad ach nílim cinnte go bhfuilim i gceart.

Taobh amuigh den aidacht shealbach, an leanann séimhiú nó urú, nó tada, "a"?

Mar shampla;
Nuair a mbeidh sé/ Nuair a bheidh sé ?
An rud a dhéanann siad/ An rud a ndéanann siad ?

Poll Dubh

Richard Cranium wrote: »

Tá roinnt fadhbanna i gcónaí agam le "a". Bainim usáid as an t-am ar fad ach nílim cinnte go bhfuilim i gceart.

Taobh amuigh den aidacht shealbach, an leanann séimhiú nó urú, nó tada, "a"?

Mar shampla;
Nuair a mbeidh sé/ Nuair a bheidh sé ?
An rud a dhéanann siad/ An rud a ndéanann siad ?

Ag breathnú ar 'nuair' san Fhoclóir Béarla-Gaeilge Ó Dónaill bíonn séimhiú i gcónaí i ndiaidh 'nuair a':

nuair a chuaigh mé isteach
nuair a bhíomar óg
nuair a bheidh tú réidh leis.

Maidir le do dara sampla tá na rialacha maidir leis sin leagtha síos san fhoclóir chéanna:

a6, rel. par. 1. (a) (Where antecedent is subject or direct object of vb. in rel. clause, or where antecedent introduces a time clause, lenites except (i) in past aut., (ii) when followed by d' before vowels or fh- in past tenses or conditional) An fear a chuireann síol, the man who sows seed. An síol a chuireann sé, a chuirtear, the seed which he sows, which is sown. An síol a chuireadh, a d'fhás, the seed which was sown, which grew. An té a itheann feoil, the person who eats meat. An fheoil a itear, the meat which is eaten. An cat a d'ól an bainne, the cat which drank the milk. An té a a d'fhreagair mé, the person who answered me. An lá a baisteadh é, the day he was baptized. Nuair a éirím, when I rise. Fad a mhairfidh sé, as long as it will last. (b) (Otherwise eclipses, prefixes n- to vowels) An gort a gcuirfidh sé an síol ann, the field in which he will sow the seed. An teach a raibh sé ina chónaí ann, the house in which he lived. An fear a bhfuil a mhac ag imeacht, the man whose son is going away. An té a n-ólaim a shláinte, the person whose health I drink. Cibé duine a mbeidh an t-ádh air, whoever is going to be lucky. 2. Pron. (Eclipses) All that. Sin a bhfuil ann, that is all that is there. An bhfuair tú a raibh uait? Did you get all that you wanted? Íocfaidh mé as a gceannóidh tú, I will pay for whatever you will buy.

Richard Cranium

An té a thug cabhair liom, gabhaim buíochas leis/ leí:D (Ceapaim nach ndearna mé botún san abairt sin)

pog it

A Richard, bhi mé ag déileáil le rud cineál cosuil le gairid agus measaim go mbeadh an rud nios éasca ort má théann tu i dtreo an staidéir ar 'Direct and Indirect Relative Clause- bionn an mhir 'a' á usáid go minic sa chás sin.

Tá cur sios déanta ar seo i ngach leabhar gramadai- ach ar ndóigh tá cásanna eile ina mbionns 'a' ann.

dunnomede?

Hi, tá ceist agam:
Tá mo chara ag smaoineamh faoi tattoo a fháil, ba mhaith leis "Níl saol gan ceol" a chur ar a lámh, ach nílim cínte go bhfuil na focail i gceart. Ceap mé go bhfuil "Níl aon saol gan ceol" nó "Gan ceol gan saol" níos fearr.
Brón orm má bhfuil an teachtaracht seo mí cheart ach tá mo gaeilge ag dúl i nglech

Múinteoir

dunnomede? wrote: »

Hi, tá ceist agam:
Tá mo chara ag smaoineamh faoi tattoo a fháil, ba mhaith leis "Níl saol gan ceol" a chur ar a lámh, ach nílim cínte go bhfuil na focail i gceart. Ceap mé go bhfuil "Níl aon saol gan ceol" nó "Gan ceol gan saol" níos fearr.
Brón orm má bhfuil an teachtaracht seo mí cheart ach tá mo gaeilge ag dúl i nglech

Níl rud ar bith mícheart leis an struchtúr abairte Níl saol gan ceol, ós rud é go bhfuil seanfhocal cáiliúil ann atá mar an gcéanna leis; Níl saoi gan locht.

Ach is gá séimhiú a dhéanamh ar c tar éis gan, más ainmfhocal é. Mar sin, Níl saol gan cheol.

Múinteoir

Mar eolas daoibh, a chairde: Seo PDF an-mhaith a chuir An Gúm amach mar threoir ar aistriú go Gaeilge agus ar chruinneas gramadaí. D'oirfeadh sé go mór dóibh siúd a bhfuil Gaeilge mhaith acu agus atá ag iarraidh snas a chur ar a gcuid gramadaí/scríbhneoireachta.

Insect Overlord

Tá dhá dán nua agam, a chairde, is táim ag iarraidh cabhair a fháil chun iad a cheartú (ó thaobh gramadaí de). An úsáidfidh mé and thread seo, nó an bfhuil cheann nua tuilte agam?

Micilin Muc

An File wrote: »

Tá dhá dán nua agam, a chairde, is táim ag iarraidh cabhair a fháil chun iad a cheartú (ó thaobh gramadaí de). An úsáidfidh mé and thread seo, nó an bfhuil cheann nua tuilte agam?

Cuir síos anseo é, ní fiú ceann nua a thosú!

Insect Overlord

Micilin Muc wrote: »

Cuir síos anseo é, ní fiú ceann nua a thosú!

Seo an chéad ceann daoibh

Im' shuí i seomra chiúin dorcha
le peann im' lámh
is phón im' phóca,
agus brón laistigh i ndiadh mo ghrá.

Lasmuigh tá balla liath ann
le duilleoga glasa
ag rince trí na phoill
agus bláthanna beaga de chuille dhath.

Sa seomra níl faic chun m'aird a thógáil,
seachas leathnach folamh bán
a chuireann i m'aigne íomhá
dem' chailín féin is í ar trá

Ag baint taitneamh as an ngriain céanna
nach bhfeicim ach i rith cuairte' annaimhe
nuair a éiríonn an bháisteach ró-thuirseach chun titem
is imíonn na scamaill ar sosa bheaga.

Coimeádaim im' cheann a súile gorma,
chomh geal is soiléir leis
an bhfarraige faoin spéir
sna soicind idir titim bháistí.

Tá trí dhán eile agam freisin, cuirfidh mé suas iad nuair atáim sásta leis an cheann seo.

Insect Overlord

Ar fhéach aon duine ar an bpíosa sin dom?

Poll Dubh

Seo roinnt moltaí duit:

ciúin
fón
i ndiaidh
poill
chuile
leathanach
thrá
chéanna
titim
ar shos beag / ar shosanna beaga
soicindí

Ceilteach

DON MHÚINTEOIR:
Tá fadhb éigin leis an nasc sin. Ar chuma leat é a sheiceail agus é a dheisiú?
Míle buíochas

Múinteoir

Ceilteach wrote: »

DON MHÚINTEOIR:
Tá fadhb éigin leis an nasc sin. Ar chuma leat é a sheiceail agus é a dheisiú?
Míle buíochas

Seo nasc eile leis an doiciméad agus seo an leathanach foinse ar a bhfuair mé é (ag bun an leathanaigh).

Ceilteach

GRMA

Wucking Fanker

Ní ceist gramadach nó litríocht ata agam, ach ceist faoin focail 'San'. Mar shampla, bhíos ar an Luas tamaill ó shin 's chonaic mé comhartha le h-aghaidh 'Ospidéal San Séamus' agus bhíos ag smaoineamh nár chonaic mé an focail go dtí sin. Táim díreach tar éis Foinse a léamh ansin agus bhí an focail 'San' úsáidte acu ansin freisin - i.e. 'San Nioclás'. An ceist atá agam ná dá mbeinn féin ag scríobh, d'usáidfainn (?!) an focail 'Naomh' i.e. Ospidéal Naomh Séamus, no Naomh Nioclás (nó Daidí na Nollaig!). An é 'bastardisation' atá feicthe agam?

craoltoir

Is féiidr naomh nó san a úsáid.

Micilin Muc

craoltoir wrote: »

Is féiidr naomh nó san a úsáid.

An treoir ná 'Naomh' i gcomhair naomh Éireannach, 'San' i gcomhair naomh eachtrannach.

Múinteoir

Mar eolas daoibh: tá cóip PDF de Chaighdeán Oifigiúil na Gaeilge ar fáil le híoslódáil ón nasc seo.

Red_Marauder

Maidir le comhrá eile atá ar siúl anseo anocht....Cén fáth nach Ar Mhuin Na Muice é, ach "Ar Muin na Muice"?

Micilin Muc

Red_Marauder wrote: »

Maidir le comhrá eile atá ar siúl anseo anocht....Cén fáth nach Ar Mhuin Na Muice é, ach "Ar Muin na Muice"?

Ní thógann an réamhfhocal 'ar' séimhiú i gcónaí, go háirithe nuair is nath cainte atá i gceist seachas ráiteas ar rud fírinneach.

Gael

Seo leabhrán eile de chuid an Ghúim a dhéanann cur síos ar an gcaoi a ndéileáiltear le pointí áirithe gramadaí ina gcuid foilseachán.

Stíl Tí an Ghúim

Má tá fadhb ann leis an nasc thuas, is féidir teacht ar an leabhrán céanna ag fíorbhun an leathanaigh seo.

conor.hogan.2

Conas a deireann tú ''Had it not been for the..'' i nGaeilge ceart??

GRMA.

Gael

conor.hogan.2 wrote: »

Conas a deireann tú ''Had it not been for the..'' i nGaeilge ceart??

GRMA.

Murach an fear sin, bheinn marbh anois - Had it not been for that man, I'd be dead now.

conor.hogan.2

Sin iontach, go raibh maith agat.

Poll Dubh

Thug mé cuairt ar Chionn tSáile i gContae Chorcaí le deireanas. Is cosúil go bhfuil ár gcomrádaithe thíos ansin ag coinneáil súil ghéar ar chúrsaí gramadaí. Ach ar chaoi ar bith, ba mhíorúilt é go raibh an chomhartha seo as Gaeilge sa chéad dul síos.

Gael

Poll Dubh wrote: »

ba mhíorúilt é go raibh an chomhartha seo as Gaeilge sa chéad dul síos.

Sin Acht na dTeangacha Oifigiúla á chur i bhfeidhm is dócha; anois bíonn an t-aistriúchán lochtach i gcló mór os cionn an Bhéarla in áit a bheith thíos faoi i gcló iodálach an-bheag. Tá dul chun cinn á dhéanamh againn!

B'fhiú dúinn snáithe ar leith a thosú faoi chomharthaí lochtacha as Gaeilge ar fud na tíre. D'fhéadfadh sé a bheith thar a bheith siamsúil.

adelarge1

cad e an gaeilge le haghaigh "accent" .

craoltoir

Canúint

Canúint chúige uladh/chúige mumhan

Micilin Muc

Blas = accent
Canúint = dialect

adelarge1

gur raibh maith agaibh

Irlandesaaa

cén Ghaeilge atá ar "what if..."? xD grma

dory

Irlandesaaa wrote: »

cén Ghaeilge atá ar "what if..."? xD grma

Cuir in abairt é. Braitheann sé ar an gcomhthéacs.

An dtuigeann éinne cathain ar cheart 'cur' & 'cuir' á úsáid? Cur isteach? Cuir isteach?

Agus mura/muna - ní féidir liom teacht ar an riail sin i mo leabhairín.

Micilin Muc

dory wrote: »

An dtuigeann éinne cathain ar cheart 'cur' & 'cuir' á úsáid? Cur isteach? Cuir isteach?

Cuir ort do chóta. (Ordú)
Chuir mé airgead sa bhanc. (Aimsir Chaite)
Sin é an t-airgead a chuir mé sa bhanc. (Aimsir Chaite)
Caithfidh mé airgead a chur sa bhanc. (Ainm briathartha atá ann anseo)
Tá mé ag cur airgid sa bhanc. (Ainm briathartha arís)

dory wrote: »

Agus mura/muna - ní féidir liom teacht ar an riail sin i mo leabhairín.

Is é mura an leagan caighdeánach, tá muna canúnach.

dory

Go raibh míle! Bhí sin ag cur isteach orm le fada!

Aard

Micilin Muc wrote: »

Is é mura an leagan caighdeánach, tá muna canúnach.

Ait liom é sin -- cheap mé i gcónaí gur a mhalairt a bhí ann!

Irlandesaaa

dory wrote: »

Cuir in abairt é. Braitheann sé ar an gcomhthéacs.

ok. Bhuel...táim saghas cleachta le "let's suppose" a chur in áit "what if" i nGaeilge, bíodh nach bhfuil an bhrí céanna acu...an bhfuil? xD

mar shampla, "cur i gcás nach bhfuil sé fuar" = "let's suppose it's not cold"
anois, cén Ghaeilge atá ar "what if it wasnt cold" ? ní dóigh liom gur an chéad cinn atá ann lol

Micilin Muc

Aard wrote: »

Ait liom é sin -- cheap mé i gcónaí gur a mhalairt a bhí ann!

An bhfuil canúint ar leith agat? Níl mé cinnte cén chanúint lena mbaineann sé.

Irlandesaaa wrote: »

ok. Bhuel...táim saghas cleachta le "let's suppose" a chur in áit "what if" i nGaeilge, bíodh nach bhfuil an bhrí céanna acu...an bhfuil? xD

mar shampla, "cur i gcás nach bhfuil sé fuar" = "let's suppose it's not cold"
anois, cén Ghaeilge atá ar "what if it wasnt cold" ? ní dóigh liom gur an chéad cinn atá ann lol

"agus mura mbeadh sé fuar?" Níl gá leis an "what if" a aistriú go díreach i mo thuairim!

Irlandesaaa

go raibh maith agat ^^

Aard

Gaeilge BÁC, má tá a leithéid ann

Fuaimníonn "mura" aisteach dom mar an leagan caighdeánach, sin an méid.

dory

Cán fáth go bhfuil, 'caint dhíreach' ceart? Cad faoin DNTLS?

Micilin Muc

dory wrote: »

Cán fáth go bhfuil, 'caint dhíreach' ceart? Cad faoin DNTLS?

Sa Chaighdeán Oifigiúil, ní bhaineann riail DNTLS le haidiachtaí (is aidiacht í díreach). Ach chloisfeá bean deas i nGaeilge na Mumhan.