[Insect Overlord]

Cathain a úsáidtear an Tuiseal Ginideach?

• Nuair a bhíonn seilbh nó úinéiracht i gceist. (Possession or ownership)

Más le duine rud éigin:
leabhar + Seán => Leabhar Sheáin.
cóta + Máire => Cóta Mháire
carr + Séamas => Carr Shéamais
ollscoil + Éire => Ollscoil na hÉireann

• I gcás ainm briathartha, nuair a chuirtear gníomh in iúl. (After the verbal noun, when
describing an action, where the verb would end with “ing” in English)

peil => Ag imirt peile
an fhuinneog => Ag glanadh na fuinneoige
an aiste => Ag scríobh na haiste
an t-úrlár => Ag scuabadh an úrláir
an bia => Ag ithe an bhia
an páipéar => Ag léamh an pháipéir
an t-úll => Ag ithe an úill

• Nuair a úsáidtear Réamhfhocal Comhshuite, cuirtear an t-ainmfhocal a leanann é sa T.G. (in
the case of compound prepositions)

an oíche => Ar feadh na hoíche
an domhan => Ar fud an domhain
an tseachtain => Go ceann seachtaine
an geimhreadh => I rith an gheimhridh
an samhradh => Le linn an tsamhraidh
an balla => In aghaidh an bhalla.

(ar aghaidh, os coinne, os comhair, ar chúl, taobh thiar, ar feadh, i gcaitheamh, i rith, in imeacht, le linn, ar fud, ar lorg, ar nós, ar son, thar ceann, de cheann, ar tí, de bharr, dá bhrí, de thairbhe, de réir, faoi choinne, le haghaidh, i gcomhair, go ceann, i bhfeighil, i gcionn, i dteannta, i gcoinne, in aghaidh, in éadan, i lár, i láthair, i measc, i ndiaidh, tar éis, in áit, os cionn, os coinne, os comhair, faoi chúram, srl)

• Nuair a thagann dhá ainmfhocal le chéile, cuirtear an dara ceann sa T.G. (when 2 nouns
come together, the second goes into the genitive case; often where you would see “of the”
or ‘s in English)

(caint + máistir) => Caint an mháistir
(tafann + madra) => Tafann an mhadra
(eochair + taisceadán) => Eochair an taisceadáin
(solas + gealach) => Solas na gealaí
(leath + obair) => tús maith, leath na hoibre

• Tar éis Réamhfhocail Simplí áirithe (chun, cois, dála, timpeall, trasna), leanann an T.G.
(these 5 particular simple prepositions)

an Ghealtacht => chun na Gaeltachta
an fharraige => cois na farraige
an scéal => dála an scéil
an chathair => timpeall na cathrach
an tsráid => trasna na sráide

• An Ginideach Rannaíoch ("partitive") (words describing quantities)

Ciallaíonn seo go gcuireann focail nó frásaí cosúil le "a lán/an iomad/an t-uafás/barraíocht/beagán/beagainín/cuid/dóthain/go leor/méid/mórán/níos mó/níos lú/oiread/roinnt" an t-ainmfhocal a leanann iad sa TG.

[Insect Overlord]

Na Díochlaontaí - The Declensions

• An Chéad Díochlaonadh

- ainmfhocail ghearra aonsiollacha a chríochnaíon ar chonsan leathan: (short, monosyllabic nouns, broad consonant ending)
M.Sh: alt, bord, breac, cat, iasc, mac, naomh, peann, capall, sagart, fearr, ceart, féir, ard, cuireadh, samhradh, geimhreadh, deireadh, misneach)

-ainmfhocail a chríochnaíonn ar chonsan fada leathan: (nouns ending on long broad consonants)
M.Sh: á/ó/ú + consan => arán, cosán, ómós, casúr, garsún, gaol, saol, scéal, eitleán, nó focail a chríochnaíonn ar -éad/-éal, 7rl

Iad go léir Firinscneach. (ALL are masculine in this group)

Samplaí.
1. Andúileach : an t-andúileach/na handúiligh : drugaí an andúiligh/drugaí na n-andúileach
2. Barún : an barún/na barúin : airgead an bharúin/airgead na mbarún
3. Bochtanas : an bochtanas : staid an bhochtanais
4. Ceantar : an ceantar/na ceantair : muintir an cheantair/muintir na gceantar
5. Ceol : an ceol : fuaim an cheoil
6. Clár : an clár/na cláir : fad an chláir/fad na gclár
7. Coirpeach : an coirpeach/na coirpigh : scaoileadh an choirpigh/ scaoileadh na gcoirpeach
8. Sagart : an sagart/na sagairt : tigh an tsagairt/tithe na sagart
9. Foréigean : an foréigean : méad an fhoréigin

• An Dara Díochlaonadh

- cuirtear "e" ag deireadh chun an ginideach a dhéanamh

- críochnaíonn siad ar chosan caol nó leathann.

Iad go léir Baininscneach.

Samplaí: -lann, -óg, -eog, tíortha, teangacha, cloch, cos, cluas, áit, carraig, muintir, sráid, súil, seachtain, páirc, girseach, coill

1. Abairt : an abairt/na habairtí : brí na habairte/brí na n-abairtí
2. Aidhm : an aidhm/na haidhmeanna : méad na haidhme/méad na haidhmeanna
3. Aisling : an aisling/na haislingí : brí na haislinge/brí na n-aislingí
4. Ceist : an cheist/na ceisteanna : freagra na ceiste/freagraí na gceisteanna

• An Tríú Díochlaonadh

- críochnaíonn ainmfhocail sa 3ú Díochlaonadh ar chonsan. (end on consonant)

- tá meascán d'ainmfhocail fhirinscneacha agus baininscneacha ann (mixture of genders)

• ainmfhocail phearsanta ag críochnú ar -óir, -éir, -úir (Firinscneach)
• ainmfhocail theibí ag críochnú ar -(e)acht, -(a)íocht (Baininscneach) (abstract nouns)

- Ainmfhocail a chríochnaíonn ar chonsan caol => Baininscneach
- Ainmfhocail a chríochnaíonn ar chonsan leathan => Firinscneach

Samplaí.

Masc: ceacht, cíos, rang, sos, múinteoir, dochtúir, comhairleoir.
Fem: admháil, feoil, feadaíl, iomáint, canúint, gluaiseacht, eolaíocht, filiocht, altóir, tagairt.

1. Múinteoir : an múinteoir/na múinteoirí : mála an mhúinteora/málaí na múinteoirí
2. Ceacht : an ceacht/na ceachtanna : ag foghlaim an cheachta/ag foghlaim na gceachtanna
3. Fuil : an fhuil/na fola : ag cur fola/ ag grúpáil na bhfola
4. Filíocht : an fhilíocht : ag scríobh na filíochta
5. Am : an t-am/na hamanna : le linn an ama/ag cuimhneamh na n-amanna

• An Ceathrú Díochlaonadh

- críochnaíonn na hainmfhocail ar "-ín" nó ar ghuta san Uimhir Uatha (ending: “ín” or vowels)

- is firinscneach d'fhormhór iad (mostly masculine, but some feminine)

- níl aon athrú i gceist sa don Tuiseal Ginideach Uatha

- tá tréaniolraí ag na hainmfhocail go léir (-í, -te, -the, -anna) de ghnáth. (strong plurals all)

Samplaí:
iascaire, ailtire, file, rúnaí, oibrí, -aoi, -áiste, -ae, balla, comhrá, fáinne, cnó, sú, toitín, coinín, contae, aturnae, coláiste, bagáiste, páiste, draoi, saoi, bata, bus, club, cóta, gúna, hata, máistir, pas, stop, téacs, tram, oráiste, uisce, bríste.
Fem: trá, tréimhse, féile, bó, eagla,

1. Cailín : an cailín/na cailíní : ainm an chailín/ainmneacha na gcailíní
2. Mála : an mála/na málaí : dath an mhála/dath na málaí
3. Ainmhí : an t-ainmhí/na hainmhithe : bás an ainmhí/bás na hainmhithe
4. Aiste : an aiste/na haistí : tús na haiste/tús na n-aistí
5. Farraige : an farraige/na farraigí : trasna na farraige/stair na bhfarraigí
6. File : an file/na filí : saothar an fhile/saothar na bhfilí
7. Gadaí : an gadaí/na gadaithe : ainm an ghadaí/ainmneacha na ngadaithe
8. Oibrí : an t-oibrí/na hoibrithe : oifig an oibrí/oifigí na n-oibrithe

• An Cúigiú Díochlaonadh

- críochnaíonn na hainmfhocail seo ar chonsan caol (-in, -ir, -il) nó ar ghuta. (slender consonant or vowel)

- is baininscneach d'fhormhór na n-ainmfhocail (mostly feminine nouns, some masculine)

- tá tréaniolraí acu (stong plurals all)

- sa Ghinideach Uatha críochnaíonn siad ar chonsan leathan. (broad consonant ending in the genitive)

Samplaí. Triail, riail, traein, coróin, litir, athair, ceathrú, deachú, pearsa, comharsa, leite, cara, cathaoir, uimhir, deoch,

1. Cáin : an cháin/na cánacha : airgead na cánach/airgead na gcánacha
2. Riail : an riail/an rialacha : sárú na rialach/sárú na rialacha
3. Eochair : an eochair/na heochracha : poll na heochrach/poill na n-eochracha
4. Litir : an litir/an litreacha : ag scríobh na litreach/ag scríobh na litreacha

[Bob Rabbit]

Great stuff, just had a quick run through it (It's a bit late) and it looks like you put a good bit of time into the thread. I'll have to have a proper look tommorow.

Edit: Later on today

[Insect Overlord]

An Tuiseal Ainmneach & Cuspóireach

An tAinmneach Uatha

• Cuireann an t-alt séimhiú ar Ainmfhocail Bhaininscneacha (consain: b, c, f, g, m, p)
  
• Cuireann an t-alt “t” roimh Ainmfhocail Bhaininscneacha dar tús “s”.
  
• Cuireann an t-alt “t” roimh Ainmfhocail Fhirinscneacha dar tús guta.

An tAinmneach Iolra

“Na” is ea foirm an ailt san Ainmneach Iolra. Cuireann sé “h” roimh ghutaí.

Treoracha ginearálta chun ainmfhocail bhaininscneacha a aithint.

1. Ainmfhocail a chríochnaíonn ar chonsan caol. (áit, agóid, tír, cathair, Dáil, Eaglasis, fuil, 7rl.) Eisceachtaí exceptions: focail a chríochnaíonn ar -aeir/-éir, -eoir/-óir, -úir, -ín (mar shampla: grósaeir, bádóir, cainteoir, cailín, ceirnín, cipín) agus focail mar athair, uncail, deartháir, buachaill, droim, greim.
Nouns ending on slender consonants)

2. Ainmfhocail a chríochnaíonn ar -eog/-óg nó ar -lann, (m.sh: fuinneog, leadóg, amharclann)
Nouns ending on eog/óg/lann

3. Ainmfhocail ilsiollacha a chríochnaíonn ar -acht/-íocht, (áilleacht, eolaíocht, cleasaíocht, filíocht, iarracht, mallacht, fealsúnacht, fiosracht, 7rl)
Multi-syllabic nouns ending on acht/aíocht/eacht/íocht)

4. Ainmfhocail Tíortha/Aibhneacha/Teangacha (seachas An Béarla)
Countries/Rivers/Languages

5. Ainmfhocail teibí a chríochnaíonn ar -e/í, (airde, déirce, gile, laige, sláinte, amaidí, imní)
Abstract nouns ending on -e/í)

[Insect Overlord]

An Séimhiú

* Seilbh/Úinéireacht: mo/do/a (fir.) (possession/ownership: my, your, his)

* Treisiú: an-/fíor-/rí/ró- (after prefixes used for emphasis)

* Ainmfhocail bhaininscneacha leis an alt (in feminine nouns, after the word "an")

* Briathra san Aimsir Chaite

* Briathra sa Mhodh Coinníollach

* San fhoirm cheisteach, tar éis: ar? (questions asked with the word "ar?")

* Na Réamhfhocail seo: de; do; faoi; ó; roimh; trí; um; mar; ionsar

* Sa Tuiseal Tabharthach tar éis na réamhfhocal den, don, sa

* Ag comhaireamh: 2 – 6 (counting: 2-6)

* An chéad (1st)

* Aidiachtaí iolra tar éis consan caol (m.sh. fir mhóra) (adjectives after nouns in the plural with slender endings)

* Sa Tuiseal Ginideach uatha, tar éis “an” (firinscneach)

An t-Urú

* Seilbh/Úinéireacht: ár/bhúr/a (iolra) (possession/ownership: our, your, their)

* Tar éis na Réamhfhocail seo sa Tuiseal Tabharthach: ag an; ar an; as an; chuig an; faoin; ón; leis an; roimh an; thar an; tríd an; um an.

* Ag comhaireamh: 7 – 10 (counting: 7-10)

* San Fhoirm Cheisteach, tar éis: An? (questions asked with the word "an?")

* Tar éis: go; nach; mura/muna; sula

* Tar éis an réamhfhocal “i”, gan an t-alt (“i mbaol”, “i dtaisceadán”)

* Roimh ainmfhocail fhirinscneacha a thosaíonn le guta. (t- a/e/i/o/u)

* Cuirtear t roimh sl, sn, sr agus s + guta in Ainmfhocail Bhaininscneacha (feminine nouns starting with "s" ---> an ts___)

* Sa Tuiseal Ginideach iolra, tar éis “na”

[Insect Overlord]

Na Briathra Neamhrialta

Ordaitheach	A.Chaite	A.Láithreach	A.Fháistineach	Modh Coinníollach
Abair ("say")	Dúirt	Deir	Déarfaidh	Déarfadh
Beir ("catch/grab")	Rug	Beireann	Béarfaidh	Bhéarfadh
Bí ("be")	Bhí	Bíonn	Beidh	Bheadh
Clois ("hear")	Chuala	Cloiseann	Cloisfidh	Chloisfeadh
Déan ("make/do")	Rinne	Déanann	Déanfaidh	Dhéanfadh
Faigh ("find/get")	Fuair	Faigheann	Gheobhaidh	Gheobhadh
Feic ("see")	Chonaic	Feiceann	Feicfidh	D’fheicfeadh
Ith ("eat")	D’ith	Itheann	Íosfaidh	D’íosfadh
Tabhair ("give")	Thug	Tugann	Tabharfaidh	Thabharfadh
Tar ("come")	Tháinig	Tagann	Tiocfaidh	Thiocfadh
Téigh ("go")	Chuaigh	Téann	Rachaidh	Rachfadh

[Insect Overlord]

An Modh Coinníollach

Na Briathra Neamhrialta

	Mé	Tú	Sé/Sí/Sibh	Sinn/Muid	Siad	Briathar Saor
Abair ("would say")	Déarfainn	Déarfá	Déarfadh sé/sí/sibh	Déarfaimis	Déarfaidis	Déarfaí
Beir ("would catch/grab")	Bhéarfainn	Bhéarfá	Bhéarfadh sé/sí/sibh	Bhéarfaimis	Bhéarfaidis	Bhéarfaí
Bí ("would be")	Bheinn	Bheifeá	Bheadh sé/sí/sibh	Bheimis	Bheidis	Bheifí
Clois ("would hear")	Chloisfinn	Chloisfeá	Chloisfeadh sé/sí/sibh	Chloisfimis	Chloisfidis	Chloisfí
Déan ("would make/do")	Dhéanfainn	Dhéanfá	Dhéanfadh sé/sí/sibh	Dhéanfaimis	Dhéanfaidis	Dhéanfaí
Faigh ("would find/get")	Gheobhainn	Gheofá	Gheobhadh sé/sí/sibh	Gheobhaimis	Gheobhaidis	Gheofaí
Feic ("would see")	D’fheicfinn	D’fheicfeá	D’fheicfeadh sé/sí/sibh	D’fheicfimis	D’fheicfidis	D’fheicfí
Ith ("would eat")	D’íosfainn	D’íosfá	D’íosfadh sé/sí/sibh	D’íosfaimis	D’íosfaidis	D’íosfaí
Tabhair ("would give")	Thabharfainn	Thabharfá	Thabharfadh sé/sí/sibh	Thabharfaimis	Thabharfaidis	Thabharfaí
Tar ("would come")	Thiocfainn	Thiocfá	Thiocfadh sé/sí/sibh	Thiocfaimis	Thiocfaidis	Thiocfaí
Téigh ("would go")	Rachainn	Rachfá	Rachfadh sé/sí/sibh	Rachfaimis	Rachfaidis	Rachfaí

[Insect Overlord]

Seanfhocail: Samplaí - Proverbs (Samples)

1. Is ait an mac an saol.	Life is strange.
2. Is binn béal ina thost.	"Silence is golden."
3. Is fearr an tsláinte ná an táinte.	Health is better than wealth.
4. Tagann cruatan i ndiaidh an chaite.	"Waste not, want not."
5. Is glas iad na cnoic i bhfad uainn.	Faraway hills are green.
6. Ar scáth a chéile a mhaireann na daoine.	People live in one another’s shadow.
7. Maireann croí éadrom i bhfad.	A light heart lives longest.
8. Ní bhíonn uasal ná íseal, ach thuas seal thíos seal.	Noble and poor are both up and down a while.
9. Ní féidir an dubh a chur ina gheal, ach seal.	You can only deny the truth for a while.
10. Ní mar a shíltear a bhítear.	Things are not always as they seem.
11. Ní neart go cur le chéile.	There is no strength without unity.
12. Ní thagann ciall roimh aois	Sense does not come before age.
13. Níl aon leigheas ar an ngrá (ach pósadh!)	There is no cure for love (except marriage!)
14. Soitheach folamh is mó torann.	Empty vessels make the most noise.
15. Is maith an scéalaí an aimsir.	Time is a good messenger.
16. Taithí a dhéanann máistreacht.	Experience brings perfection.
17. Tír gan teanga, tír gan anam.	A country without a language is a country without a soul.
18. Tús maith leath na hoibre	A good start is half the work.
19. Beatha teanga í a labhairt.	The life of a language is to speak it.
20. An té nach gcuirfidh san earrach, ní bhainfidh sé san fhómhar.	He who does not sow in spring will not reap in the autumn.
21. An rud is annamh is iontach.	What is rare is wonderful.
22. Is maith an scáthán súil charad.	A friend’s eye is a good mirror.
23. Aithníonn ciaróg ciaróg eile.	"It takes one to know one."
24. Moladh luath agus cáineadh mall.	Early praise and delayed criticism.
25. Bíonn blas ar an mbeagán.	A little tastes well.
26. Éist le fuaim na habhann agus gheobhaidh tú breac	Listen to the sound of the river and you will get a trout
27. Eochair feasa foghlaim.	Learning is the key to knowledge.
28. Faigheann an tseanbhróg an tseanstoca.	The old shoe gets the old stocking.
29. Giorraíonn beirt bóthar.	Two shorten the road
30. Uireasa a mhéadaíonn cumha.	Absence makes the heart grow fonder.
31. Beidh lá eile ag an bPaorach.	Power will have another day.
32. Is breá an ní an óige, ach ní thagann sí faoi dhó.	Youth is a fine thing, but it does not come twice.
33. Níl aon tinteán mar do thinteán féin.	"There is no place like home."
34. Níor bhris focal maith fiacail riamh.	A good word never broke a tooth.
35. Tarraingíonn scéal scéal eile.	One story leads on to another.
36. Ní bhíonn in aon rud ach seal.	"Nothing lasts for ever."
37. Ní dhéanfaidh an saol capall rása d’asal.	The world would not make a donkey a racehorse.
38. Is minic ciúin ciontach.	The quiet ones are often guilty.
39. I ndiaidh a chéile a thógtar na caisleáin.	"Rome was not built in a day."
40. Imíonn an tuirse is fanann an tairbhe.	Tiredness goes away and the benefit remains.
41. Aithnítear cara i gcruatan.	It is in hardship that a friend is recognised.
42. An té a bhíonn siúlach, bíonn sé scéalach.	Travellers have tales to tell.
43. Is fearr cara sa chúirt ná punt sa sparán.	Better a friend in court than a pound in the purse.
44. Ní sheasann sac folamh.	An empty sack will not stand.
45. An té nach bhfuil láidir, ní mór dó a bheith glic.	He who is weak needs to be clever.
46. Ná mol agus ná cáin tú féin.	Neither praise nor criticise yourself.
47. Buail an t-iarann te.	"Strike when the iron is hot."
48. Ní thagann ciall roimh aois.	Sense doesn’t come before age.
49. Múineann gá seift.	"Necessity is the mother of invention."
50. Ní fhanann trá le héinne.	"Time and tide awaits no man."
51. Ná tabhair breith ar an chéad scéal.	Never judge on first opinions.
52. Ag tuileadh agus ag trá a chaitheann an fharraige an lá.	The tide spends the day going in and out.
53. Oíche aerach is maidin bhrónach.	A lively night and a sad morning.
54. Ar scáth a chéile a mhairimid.	We all exist in each others’ shadow.
55. Go n-éirí an bóthar leat is do chosán cóngair.	May your journey, long or short, be a success.
56. An té a bhíos amuigh fuaraíonn a chuid.	Out of sight out of mind.
57. Níl aon mhaith sa seanchas nuair a bhíonn an anachain déanta.	What is done cannot be undone
58. An rud is giorra is géire.	Brevity is the soul of wit.
59. Is minic a bhí fear maith i seanbhríste.	There was often a good man in old trousers.
60. An ní nach bhfeiceann súil ní bhrónann croí.	What the eye sees not the heart rues not.
61. Is minic a mhaolaigh béile maith brón.	All griefs are less with bread.
62. Is fearr banlámh den lá ná dhá bhanlámh den oíche.	It is better to start early than to work late.
63. Is fearr “A Mhuire mo thrua’ ná “A Mhuire, mo náire.	Defeat is better than disgrace.
64. Bhuafadh an imní ar an gcinniúint.	Worry could overcome fate.
65. Síleann fear na buile gurb é féin fear na céille.	The madman prides himself on his good sense.
66. Dúirt bean liom go ndúirt bean léi (go ndúirt bean eile gur inis bean di...)	A woman told me that a woman told her (that another woman said that a woman said to her...)
67. An té nach mbeireann ar an ngnó, beireann an gnó air.	He who doesn’t get a grip on the job, the job grips him.
68. Níor chaill fear an mhisnigh riamh é.	The man of courage never lost it yet.
69. Is sia dúch an scolaire ná fuil an mhairtírigh.	A scholars ink lasts longer than a martyr’s blood.
70. Is olc an ghaoth nach séideann rath do dhuine éigin.	It’s an ill wind blows nobody any good
71. Tabhair rogha don bhodach agus is é an díogha a thoghfaidh sé.	Give a choice to the churl and it’s the worst he will pick.
72. Ní chronaítear an t-uisce go dtriomaítear an tobar.	The water isn’t missed until the well dries up.
73. Cuir an breac san eangach sula gcuire tú sa phota é.	Put the trout in the net before you put it in the pot.
74. Is trom an t-ualach an t-aineaolas.	Ignorance is a heavy burden.
75. Is fearr go mall ná go brách/ Is fearr déanach ná choíche	Better late than never.

[Insect Overlord]

Réamhfhocail Chomshuite - Compound Prepositions

tar éis - after
ar feadh - for the duration of
ar fud - all over
le linn - during
i rith - during
i gcaitheamh - during
ar thaobh - at the side of
os comhair - in front of
os cionn - over-head/above
ar chúl - at the back of
i lár - in the middle of
i gcoinne - against
in éadan - against
in aghaidh - against
ar son - for/in favour
i bhfábhar - for/in favour
i dtús - in the beginning
i gceann - at the end of
ag deireadh - at the end of
i ndiaidh - after
go ceann - until/for
de bhrí - because of
de bharr - as a result of
as ucht - for, because of
de réir - due to, according to
i bhfochair - together with
i láthair - in the presence of
le hais - compared to/next to
ar nós - like/in the style of
d'ainneoin - despite
in áit - in place of
i gcuideachta - in the company of
i bhfianaise - in view of
ar aghaidh - across from/opposite
i leith - for/about/towards
i measc - among
i dteannta - together with
i dtóin - in the bottom of/at the back end of
ar imeall - on the edge of
ar lorg - searching for/in pursuit of
ar tí - about to
de thairbhe - by virtue of, as a result of, on account of
de réir - according to
i bhfeighil - looking after/tending to
faoi chúram - in the care of
faoi/fá choinne - meant for
faoi dhéin - meeting/fetching/towards
ag bun - at the bottom of
ag barr - at the top of
ar bhruach - at the brink/verge/bank of
i mbun - attending to/in charge of/in the process of

[Insect Overlord]

Filíocht, Prós 7 Amhránaíocht - Poetry, Prose, Songwriting terms

Dán - poem
Amhrán - song
Scéal - story
Úrscéal - novel
Gearrscéal - short story
Scannán - film
Gearrscannán - short-film
Rann - verse (usually 4 lines)
Véarsa - verse
Líne - line
Leathrann - couplet (2 lines)
Caibidil - chapter
Sliocht - extract
Alt - paragraph/article
Leathanach - page
Réamhrá - preface/preamble/introduction
Cúlra - background

File - poet
Údar - author
An t-údar - the author
Scéalaí - story-teller/narrator
Scríbhneoir - writer
Iriseoir - journalist
Ealaíontóir - artist
An t-ealaíontóir - the artist
Léirmheastóir - critic

Rím - rhyme
Rithim - rhythm
Comhfhuaim - assonance/consonance
Uaim - alliteration
Comhardadh - Bardic rhyme
Buile - beat
Meadaireacht - meter
Comhfhocal - compound word
Codarsnacht - contrast (differences)
Comparáid - comparison (similarities)
Greann - humour
Teannas - tension
Casadh - twist
Ionadh - surprise
Tragóid - tragedy

Íomhá - Imagery/image
Íomhánna - Images
Mothúcháin - emotions
Friotal - expression (choice of words/phrases)
Athrá - repetition
Fallás na Truamhéala - pathetic fallacy
Atmaisféir - atmosphere
Aidiacht/Aidiachtaí - adjective/adjectives
Dobhriathar - adverb
Samhail - simile
Meafar - metaphor
Siombal - symbol
Pearsantú - personification
Comhartha - signal
Na céadfaí - the senses
Áiféis - exaggeration
Áibhéil - exaggeration
Samhlaíocht - imagination
Imeartas focal - wordplay

Ceacht - lesson
Teachtaireacht - message
Léargas - insight
Mianta - wishes, desires
Soiléireacht - clarity
Doiléireacht - haziness/obscurity/enigmatic/hard to understand
Athbhríoch/Débhríoch - ambiguous (unclear: multiple possible meanings)
Paradacsa - paradox
Rúndiamhair - esoteric
Rúnda - secret/secretive
Achoimre - summary
Béim - emphasis
Aird - attention
Nasc - link, connection
Tagairt - reference
Aoir - satire
Scige - mockery, ridicule
Aithris - imitation, copying, mimicking
Fócas - focus
Gar-amhairc - close-up
Íostach - minimalist
Barócach - Baroque/extravagantly decorative

Dearfach - positive
Diúltach - negative
Dóchasach - hopeful
Éadóchasach - hopeless
Útóipeach - Utopian
Diostóipeach - Dystopian

[Insect Overlord]

Postanna

Tuismitheoir - parent
Garda - Garda
Múinteoir - teacher
Siopadóir - shopkeeper
Búistéir - butcher
Tógálaí - builder
Feirmeoir - farmer
Rúnaí - secretary
Bainisteoir - manager
Doctúir - doctor
Altra/Banaltra - nurse
Oifigeach - officer
Freastalaí - waiter/waitress
Cócaire - chef
Tréadlia - vet
Fiaclóir - dentist
Dlíodóir - lawyer
Breitheamh - judge
Fear an Phoist - postman
Gruagaire - hairdresser
Píolóta - pilot
Ceoltóir - musician
Imreoir - player
Innealtóir - engineer
Polaiteoir - politician
Amhránaí - singer
Iascaire - fisherman
Scríbhneoir - writer
Siúinéir - carpenter
Sagart - priest
Easpag - bishop
Bean Rialta - nun
Ollamh - professor
Tiománaí - driver
Ailtire - architect
Báicéir - baker
Cuntasóir - accountant
Lia - surgeon
Fear Dóiteáin - fireman
Craoltóir - broadcaster
Foilsitheoir - publisher
Fáilteoir - receptionist
Glantóir - cleaner
Cúntóir - accountant
Iriseoir - journalist
Láithreoir - presenter
Ealaíontóir - artist
Meicneoir - mechanic
Leictreoir - electrician
Cigire - inspector
File - poet
Lúthchleasaí - athlete
Dearthóir - designer

[Insect Overlord]

Neamhfhoirmiúil - Informal (family/friend)

A Mháire, a chara
A Phádraig, a chara
A Dhaid dhil
A Mham dhil
A Liam , a chara
A Uncail dhíl
A Aintín dhíl

Fuair mé do litir ar maidin agus bhí áthas an domhain orm. - I got your letter this morning and I was very happy.
Tá súil agam go bhfuil tú i mbarr na sláinte - I hope you are in the best of health.
Ní raibh am agam scríobh go dtí seo - I hadn’t time to write until now
Caithfidh mé leithscéal a ghabháil leat - I have to apologise to you/Excuse me


Caithfidh mé slán a fhágáil leat anois - I have to say goodbye now.
Tá súil agam go bhfeicfidh mé go luath tú - I hope I see you soon.
Tá orm m’obair bhaile a dhéanamh - I have to do my home work.
Scríobh chugam go luath - write to me soon
Ná dearmad litir a chur chugam - Don’t forget to send me a letter.
Slán [agus ainm]
Slán anois
      do chara
         Niall
Le grá
       Caitlín
Is mise do bhuanchara
Dónall

Dátaí

26 Eanáir 2003 1 Meán Fómhair 2003
18 Feabhra 2003 11 Márta 2003
8 Samhain 2003 15 Meitheamh 2003

Caithfidh mé imeacht anois - I have to go now
Cuirfidh mé glaoch ort anocht - I will call you tonight.
Tabharfaidh mé cuairt ort go luath - I will visit you soon.
Buailfidh mé leat taobh amuigh den scoil - I will meet you outside the school.

Foirmiúil - Formal (manager/editor/principal, etc.)

A chara,
A Eagarthóir, a chara, (Dear Editor)
A dhuine uasail, (Dear sir/madam)
A bhainistear, a chara, (Dear Manager)

Is mise _____ - I am _____
Tá mé ag scríobh thar ceann Rang a Trí - I am writing on behalf of class three.
I dtosach, caithfidh mé a rá - First of all, I have to say.
Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leat - I would like to thank you.
Táimse ag scríobh chugat thar ceann an ranga - I am writing on behalf of the class
Is mian liom a rá – I would like to say
Is dalta scoile mé – I am a school student
Is déagóir mé – I am a teenager

Críoch na litreach
Is mise le meas
Is mise
Is mise do dhalta dílis

Bheinn buíoch díot dá gcuirfeá glao orm go luath - I would be grateful if you called me soon.
Ba mhaith liom go ndéanfá machnamh ar na pointí seo go luath - I would like you to think about these points soon.
Beidh mé ag súil le litir uait ar do chaothúlacht - I will be expecting a letter from you at your convenience.

Léim do pháipeár gach lá - I read your newspaper every day
Ní aontaím leis na tuairimí a bhí sa pháipéar/ sa chlár - I don't agree with the opinions in the paper / programme
D’inis tú bréag nuair a dúirt tú - You told a lie when you said
Bhí tú ródhian ar na déagóirí - you were too severe on teenagers
Bhí fearg an domhain orm nuair a cheannaigh mé an páipéar nuachta inné - I was very angry when I bought the newspaper yesterday