Na Cait

HughF

Long time ago [1972] I did my Leaving Cert and I am pretty sure there was a poem on the Irish course called "Na Cait". I seem to recollect that it was written by Sean O Riordain but that may be competency's wrong. Anyway I am wondering if any of you good people may be able to point me in the direction of the poem or better still post it on here

Hugh

An gal gréine

In 1971 and again in 1975 there was a poem called "Na Cait" by Mícheal Mac Liammóir on the syllabus for the Leaving Cert. Would that be the one you remember?

HughF

Yes it probably was the poem I remember. Any suggestions where i might get a copy now?

Hugh

An gal gréine

Níl siad ceansaithe agam fós
na cait seo mo shamhlaíochta:
cá háit ar threoraigh siad mé le mo linn
na cait dhorcha thostacha seo?
Go háiteanna atá thar dhroim an domhain:
go locha tine is fola a mbíonn éanlaithe ildaite
ag cantaireacht os íseal ar a mbruach
agus teangacha lasracha mar choróin
ar a gcloigeann
ansiúd faoi dhúghorm na síoraíochta
go flaitheasa niamhracha is go hifrinn atá
chomh huafásach sin
gurb éigean dom mo shúile a chlúdach faoi mo bhosa
ag guí go ndéanfaí cloch díom
cloch fhuar gan féith gan éisteacht gan léargas
go nochtar dom ansin agus na cait á nochtadh dom
go bhfuil féith is éisteacht is léargas
ins an gcloch chomh maith
agus gan teitheadh gan éalú gan fuascailt
i ndán dom faoi luí na gealaí.
Na cait allta seo mo shamhlaíochta
tá siad thart orm i gcónaí
anseo i ndoimhneas na cathrach
áit a bhfuil m'óige á hídiú ag an am
mar bheadh crann á alpadh ag an gcnuimh:
na cait dhorcha ag imeacht leo i mo thimpeall
istigh faoi spéartha bagracha an gheimhridh
faoi scréachaíl na ngluaisteán faoi shlámóga salacha
slámóga salacha sneachta
atá ag foluain anuas ' nós brionglóidí briste
ar an domhain scriosta seo na mbrionglóidí briste
go fras fuaránda folamh fliuch
agus cait gháireata mo shamhlaíochta
ag siúl leo go tostach
ag siúl leo go maorga
ag siúl leo go tarcaisneach
a súile mar lóchrainn
i measc na scál:
scáileanna reoite an chiúnais gan éisteacht
le gleo na cathrach le torann na beatha
gan ann anois ach tost
gan ann ach cait
cait na samhlaíochta.

Seo iad mo chairde
seo iad mo chompánaigh
mise a bhreathnaigh ar an saol
nár cumadh domsa
ar an saol a chuireas ag gáirí
nó ag gol de réir mo thola
ar an saol seo ar thugas siamsa dó
mé ag damhsa os a chomhair ag rince ag cantaireacht
mé ag imirt cleas na míle lúb
mé ag baint gáire as an saol nó bualadh bos.

Caitheamh aimsire an ea?
Ba í fuil mo chroí a bhí ann agus neart m'óige.
Nach groí grámhar iad
nach lách grámhar iad
nach lách lúcháireach
na fir seo ag breathnú orm
idir amhreas is fiosracht
na mná uaisle seo
ag cogar ar chúl a lámh
na súile seo ag breathnú orm
na cluasa seo ag éisteacht liom
na bosa seo ag bualadh in aghaidh a chéile
an fuath seo a ghineas?

Tá an samhradh imithe leis
is é an geimhreadh atá ar fáil anocht
agus an chathair fuar folamh,
ach tríd an bhfásach seo na soilse is na scáth
tá na cait do mo threorú.

Séard tá mé a cheapadh
ó tá sneachta ar na leaca
agus cumhracht na Nollag ar an aer
b'fhéidir má ligim do na cait seo
do chait mo shamhlaíochta
mé a threorú níos faide fós
go gcrochfaidh siad leo mé
sa deireadh thiar thall
fiú amháin mise
go dtí an áit a mbeidh radharc agam
ar réaltóg ar lasadh
os cionn stábla íseal lom:
ríthe ar a nglúna ar an tairseach:
agus istigh ansin faoi thuí an dín
maighdean mhánla ina suí go socair
agus leanbh beag óg lena hucht.